Oost Berlijn, Unter den Linden – daar gaat mijn hartslag.
Berlijn, stad van mijn hart, die ik desondanks verliet in 2018. Als ik Dickes B voorbij zie komen op social media, kan ik het soms niet geloven. Maar hey, ik heb er een pretty damn good life voor teruggekregen. Wat me toch zo aantrok/aantrekt aan Berlijn is een veelgestelde vraag in mijn leven.
Antwoord erop is, en blijft dat toen ik in 2006 voor het eerst voet zette op Berlin Hauptbahnhof, ik iets voelde. Noem het creatieve energie. Ik had het gevoel dat daar mogelijkheden lagen. Vooral, en daar kwam ik later achter, de mogelijkheid om mezelf te leren kennen.
Mezelf te vinden.
Ja, waar menigeen hun heil zoekt in India of Indonesië – dat vond ik in Berlijn.
Ik vertrok in 2014 naar Berlijn
Stel je absoluut niet alleen maar happy days en rozengeur en maneschijn voor, maar mijn doel werd in 4,5 jaar wel bereikt. Op de vraag: waarop ben je het meest trots in je leven – luidt het antwoord: dat ik in 2014 BESLOOT. Besloot om, eigenlijk wel voor de eerste keer in mijn leven, voor mezelf te kiezen. Klinkt drastisch en dat is het eigenlijk ook als ik terugkijk.
Op het moment zelf ervaarde ik het niet zo. Voor mij was het simpel: ik creëerde een mogelijkheid voor mezelf, ging erheen en ik zou wel zien. Had ik het niet gedaan in 2014, had ik het nooit gedaan.
Een goede vriendin zei het me vorige week nog tijdens een lunch in Amsterdam (ik was weer in Nederland!): nou Sas, ik vind het nog steeds knap van je, gewoon naar Berlijn gaan en maar zien hoe het uitpakt. Ik doe het je niet na. En vergeet even niet dat je na Duitsland bent verhuisd naar Spanje. En je houdt je overal staande.
Dat zijn de momenten waarop ik me besef dat ik best heel avontuurlijk ben. Al zie ik dat zelf niet zo. Zoals ik al eerder zei: de kans deed zich voor en ik greep ‘m ‘gewoon’.
Kanonnen, een heel verhaal, terwijl ik nog middenin mijn Jukebox Adventskalender zit, en het hier eigenlijk om Over de Muur van Klein Orkest zou gaan. What can I say, dat is het hele idee achter deze Jukebox Adventskalender. De slogan is dan ook niet voor niets: omdat de decembermaand voor een ieder lastig kan zijn, en muziek verbindt. Waarmee ik eigenlijk wil zeggen dat iedereen de decembermaand anders ervaart, maar een ieder graag ervaringen van een ander leest. Zo ook ik. Ik houd ervan.
#11 Klein Orkest – Over de Muur
Goed, even een scheutje lied erbij. Over de Muur is dus van Klein Orkest, en werd in 1983 geschreven door Harrie Jekkers naar aanleiding van de grote vredesdemonstratie van 1983 op het Malieveld in Den Haag. Over de Muur geeft de situatie weer in een verdeeld Europa na de Tweede Wereldoorlog. Het lied gaat over de twee systemen die de wereld toen beheersten en de voor-en nadelen daarvan. Met in het Westen vrijheid, tegenover onderdrukking in het Oosten. Als decor werd Berlijn gebruikt, gezien de verdeeldheid van de Duitse hoofdstad door de muur.
‘Hier heeft iedereen werk, maar mag je niet zeggen wat je vindt, en daar mag iedereen zeggen wat ze vinden, maar heeft niemand werk’, aldus Jekkers in een video over het verhaal achter het lied.
Inspiratie voor dit lied deed Jekkers zelf op in Berlijn (kwam hij vaak) toen hij bij Checkpoint Charlie stond. Niemand mocht zomaar van oost naar west, maar een hond kon gewoon doorlopen. Omdat hij een hond ongeloofwaardig vond klinken in het lied, besloot hij vogels aan zijn lied toe te voegen. Vogels staan voor vrijheid, die laten zich niet terugfluiten.
Zij konden naar hartenlust overvliegen. Voor hen bestond er geen muur.
Dat slaat toch niet aan
Needles to say brengt Over de Muur me altijd direct terug naar Berlijn. Mijn eigen tijd in Berlijn, maar ook tijden van ver voordat ik zelf in Berlijn woonde. Het doet me realiseren hoe anders de stad voorheen was. Onvoorstelbaar dat de muur pas viel in 1989. Wat ik net zo onvoorstelbaar vind is dat Harrie Jekkers ‘wel tevreden’ was over zijn geschreven nummer, maar niet had gedacht dat het aan zou slaan.
Zijn couplet over Oost-Berlijn, tegenover zijn couplet over West-Berlijn, met het refrein als muur ertussen, zoals hij het zelf omschrijft in deze video. Hij noemt het ‘psalmachtige muziek’. ‘Dat wordt natuurlijk nooit wat’, voegt hij eraan toe. Little did he know, dat het zo’n knaller ging worden. Mensen noemen het een van de mooiste Nederlandse nummer ooit. Niet voor niets staat zijn nummer al sinds 1999 steevast in de Top 2000.
Alleen als je geld hebt, dan is de vrijheid niet duur.
Klein orkest – over de muur (1983)
Berlijn blijft veranderen
Het lijkt me afgrijselijk om in zo’n verdeeldheid te wonen. Harrie Jekkers zegt het goed in Over de Muur: ‘alleen als je geld hebt, dan is de vrijheid niet duur’. Een goede vriend van me is Urberliner (geboren, getogen en woont er nog steeds). Ik leerde hem kennen in 2016 en hoor nog verhalen van hoe naar het leven was destijds. Hij is Ossie, wat wil zeggen dat hij uit Oost-Berlijn komt. Vrijheid had hij een hele tijd niet, ze leefden lange tijd in armoede, en ik merk dat het zijn sporen flink heeft nagelaten.
Hij leeft een heel sober leven, gaat nooit ergens eten, geeft geen geld uit aan een biertje buiten de deur. Wat mij dan zo aantrekt in hem? Zijn oeverloze humor en het feit dat we dezelfde muzieksmaak hebben. We waren echt elkaars steun en toeverlaat in 2016/17 als collega’s en werden dikke vrienden. Je kan je dus voorstellen dat ik heel wat gehoord heb over hoe Berlijn er eerst bij lag. Hij die alles heeft meegemaakt, terwijl ik alleen alles van films en series ken.
Hij leefde erin: met de muur, met de verschillen tussen Oost en West, continue op je tellen moeten passen en niet weten wie je kan vertrouwen. Afschuwelijk.
Even wat luchtigs als afsluiter
Even inhakende op de voorheen genoemde Top 2000: ik snap het helemaal. Over de muur is zo’n prachtig en inhoudelijk lied. De melodien zijn perfect afgestemd op de tekst. Net als wat ieder ander lied probeert, maar waar Klein Orkest zeer goed in geslaagd is. De jaarlijkse Top 2000 is overigens echt mijn verslaving du jour. Hij duurt nog één dag en het is altijd zo’n lekker gevoel. Opstaan, Top 2000 aan.
Kan ik normaal ook doen, opstaan: radio aan, maar dit is toch anders. Wellicht omdat het collectief is? Een lijst waar meerdere mensen aan vastgekluisterd zitten.
Het is ook altijd weer even een ‘zwart gat’ zodra hij afgelopen is. Nederlanders kunnen zich hier allicht in vinden. Wat betreft Klein Orkest. Ze hebben meer repertoire, waaronder Laat mij maar alleen, maar Over de muur is by far het meestbeluisterde en populairste nummer.
En dat snap ik!
Lees hier over de #7 in mijn Jukebox Adventskalender Het Goede Doel – Eenvoud